Bestuurlijke vernieuwing en inwonerbetrokkenheid
Het moet ècht anders en veel meer samen. Dat is een opdracht die we als gemeenteraad aan onszelf gegeven hebben. Voor GroenLinks en POS houdt dat onder meer in dat de rollen van raad en college veel meer gescheiden worden (zoals beoogd met de invoering van het dualisme) en inwoners veel eerder betrokken worden bij plannen. Richting de samenleving kan en moet het volgens ons ook in positieve zin anders, met (nog) meer inwonerbetrokkenheid. Wij vinden het belangrijk dat raad en college hier actief werk van gaan maken en doen daarom bij deze enkele voorstellen om hier afspraken over te maken.
GroenLinks en POS stellen voor te werken met een kaderstellende raadsagenda waarmee een duidelijke opdracht gegeven wordt aan het college. Op basis daarvan stelt het college een uitvoeringsprogramma op dat (ter controle) aan de raad wordt voorgelegd. De raad buigt zich daarmee vooral over wat we willen bereiken en wat we daar voor over hebben. Het college beoordeelt samen met de ambtelijke ondersteuning de haalbaarheid en zet passende uitvoeringsinstrumenten in. Het is dan van belang dat de raadsagenda voldoende ruimte biedt in de uitvoering en niet te veel details vastlegt. Het college is daarmee meer volgend aan de raad, dan dat ze zelf de inhoudelijke lijnen uitzet. Om de gemeenteraad sturend te laten zijn moeten met de raadsagenda wel echte afspraken gemaakt worden, het moet meer zijn dan alleen een lijstje van te bespreken onderwerpen.
Voor het (verder) verbeteren van inwonerbetrokkenheid stellen wij voor om veel meer dan voorheen inspiratie op te doen uit al die voorbeelden die in het land al beschikbaar zijn. Enerzijds zijn er vele publicaties over de gemeentelijke praktijk in deze door schrijvers als Jan Rotmans, David van Reybrouck, Joop Hofman, Joke Hermsen, Daan Roovers, Alex Brenninkmeijer, Jacques Wallage, enzovoorts. Anderzijds zijn er vele gemeenten (waaronder onze buren Zeist en Amersfoort) die ervaring hebben opgedaan met concrete instrumenten zoals een burgertop, G1000 of burgerberaad waarbij een representatieve groep inwoners overlegt over een complex onderwerp (zoals klimaatadaptatie) op basis van alle informatie die beschikbaar is (dit gaat dus niet om besluitvorming, maar over een uitwisseling van argumenten uit zoveel mogelijk invalshoeken).
Wij zouden graag leren van deze ervaringen en in de gemeente Soest experimenteren met een vorm hiervan in deze bestuursperiode. Daarnaast zijn er ook vormen van digitale democratie ontwikkeld en toegepast met het zelfde doel, die ons als gemeente ook behulpzaam kunnen zijn. In Utrecht bijvoorbeeld is een representatieve groep van 550 inwoners digitaal bevraagd over de keuzes die zij zouden maken in de warmtetransitie, waardoor veel informatie beschikbaar is gekomen voor de gemeenteraad over de afwegingen die inwoners hierin maken (het gebruikte instrument is de door de TU Delft ontwikkelde ‘participatieve waarde evaluatie’). Een combinatie van online en offline instrumenten achten wij zeer geschikt om vorm te geven aan in ieder geval jongerenparticipatie. Wat ons betreft krijgt het college opdracht dit op korte termijn uit te werken. Daarbij hoort ook heldere, begrijpelijke en op verschillende doelgroepen gerichte communicatie.
Er zijn gemeenten die nog verder gaan met bestuurlijke vernieuwing en het betrekken van inwoners (en landen, denk aan IJsland, waar de grondwet door de inwoners zelf herzien is). In onder andere Deventer wordt geëxperimenteerd met een heuse burgerbegroting, in Almere werd het beheer en onderhoud van de openbare ruimte in de wijk Hoekwierde volledig in handen van de bewoners gegeven en diverse gemeenten verzorgen actieve ondersteuning (in tijd en geld) aan inwoners die een ‘Right to Challenge’ of een andere vorm van inwonerinitiatief of co-creatie willen vormgeven. Wat GroenLinks en POS betreft zou de gemeente Soest ook veel hoger op de participatieladder moeten durven en willen staan. U zult zich de inspirerende woorden van Ferenc van Damme nog herinneren. Wat GroenLinks en POS betreft zijn we als gemeenteraad nieuwsgierig naar deze voorbeelden en maken we een programma om ook in onze dorpen met deze vormen de inwonerbetrokkenheid te vergroten. Tenslotte willen we borgen dat de referendumverordening wordt uitgewerkt conform de opdracht die in de vorige periode door de raad is vastgelegd, dat zijn we schatplichtig aan onze voorgangers